Stefan Themerson is zo’n zeldzame schrijver waarvan je, als je hem eenmaal ontdekt hebt, alles wilt lezen. Gelukkig zijn we in Nederland wat dat betreft goed verzorgd, want zijn uitgeverij Gaberbochus, die hij samen met zijn vrouw Franciszka dreef, ging op een bepaald moment een samenwerkingsverband aan met de Nederlandse uitgeverij De Harmonie van fan Jaco Groot, waardoor alle boeken van Gaberbochus hier over het algemeen redelijk goed verkrijgbaar waren.

Themerson had onder schrijvers hier een aantal bewonderaars – WF Hermans schreef onder meer een voorwoord bij de vertaling van Kardinaal Pölätüo en schreef vaker lovende stukjes over Themerson, Rudy Kousbroek was een uitgesproken liefhebber, net als K Schippers. Dat hielp ongetwijfeld, maar toch is Themerson relatief een onbekende schrijver gebleven helaas.

Elk beetje aandacht voor de man en zijn werk is dus welkom, en zeker als er met liefde en aandacht een biografie wordt gemaakt van Gaberbochus, de uitgeverij van de Themersons, dan word ik daar heel blij van. Het gaat om een magnifieke uitgave van de kleine uitgeverij Huis Clos, die een boek maakten geheel in de stijl van Gaberbochus, dus op verschillende soorten en kleuren papier gedrukt, met veel aandacht voor de vormgeving.

Gaberbochus is de Latijnse vertaling van Jaberwocky, het nonsensbeest uit het gelijknamige gedicht van Lewis Caroll, en iedereen verklaarde de Themersons voor gek met zo’n naam voor een uitgeverij, maar de naam blijft hangen als je hem eenmaal gehoord hebt. Franciszka zorgde steeds voor de illustraties, Stefan deed de vormgeving, en naast hun eigen boeken werden er ook boeken uitgegeven van Bertrand Russell, Raymond Queneau, George Buchanan en vele anderen.

Ieder boek wordt in deze biografie kort gepresenteerd – de verschillende omslagen, soms wat binnenwerk, en kort of uitgebreid informatie over het boek. Daarnaast krijg je de geschiedenis van de Themersons kort maar indringend te horen, en dat alleen is al voldoende om je bijvoorbeeld nieuwsgierig te maken naar hun briefwisseling, die na hun dood is uitgegeven.

Biografie van een uitgeverij is een magnifiek eerbetoon aan een uniek kunstenaarsechtpaar dat nooit vergeten mag worden. En als je verder eens wat echte vergeten meesterwerken wil lezen, ga dan eens op zoek naar Stefan Themerson’s Tom Harris of Cardinal Pölätüo. Dan ga je vanzelf wel verder zoeken ;)

• Biografie van een uitgeverij – Stefan & Franciszka Themerson & Gaberbochus – Huis Clos 68 – ISBN 978 90 79020 42 3

Biografie van een uitgeverij | Biography of a Publishing House. Stefan & Franciszka Themerson & Gaberbocchus van Walter van de Star, Jasia Reichardt en Nick Wadley is uitverkoren als één van de Best Verzorgde Boeken van 2017. Het boekontwerp is van de hand van Piet Gerards en Stephan de Smet.

Uit 342 inzendingen maakte een vakjury een selectie van 33 best verzorgde boeken. De boeken zijn beoordeeld op hun onderscheidend vermogen op het terrein van inhoud, ontwerp, beeldbehandeling, typografie, materiaalkeuze, druk en bindwijze.

De jury bestond dit jaar uit ontwerpers Yolanda Huntelaar en Michaël Snitker, Freek Kuin (creatief directeur drukker robstolk), Marije Sietsma (directeur Uitgeverij Loopvis) en Suzanne Bogman (Hoofd Publicaties Van Gogh Museum Amsterdam).

Ook dit jaar zal het Stedelijk Museum Amsterdam De Best Verzorgde Boeken 2017 exposeren. De precieze datum van de opening en de uitreiking wordt later bekendgemaakt. Tegelijkertijd zal dan de catalogus verschijnen.

Biografie van een uitgeverij | Biography of a Publishing House. Stefan & Franciszka Themerson & Gaberbocchus ISBN: 978-90-79020-42-3 | 160 blz. |€  22,50 |  bestellen via BoekenRoute of door een mailtje aan [email protected]